मुंबईतील वाढत्या वायुप्रदूषणावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी महानगरपालिकेने ग्रेडेड रिस्पॉन्स अॅक्शन प्लॅन-4 (GRAP-4) लागू करण्यास सुरुवात केली आहे.
शहरातील वायू गुणवत्ता संपूर्ण नोव्हेंबर महिन्यात सतत खालावत असल्यामुळे हा निर्णय घेण्यात आला आहे. अनेक भागांमध्ये AQI ‘खराब’ श्रेणीत नोंदवला जात असून, संपूर्ण शहर धुक्यासारख्या धुरक्यात झाकले गेले आहे.
गुरुवारी मुंबईचा एकूण AQI 173 होता, म्हणजे ‘मध्यम’. मात्र, 21 AQI मॉनिटरिंग स्टेशनपैकी 6 ठिकाणी ‘खराब’ AQI नोंदवला गेला. माजगाव, मालाड आणि देवनार हे भाग सतत ‘खराब’ आणि कधी कधी ‘अतिशय खराब’ (AQI 300 पेक्षा अधिक) श्रेणीत गेले आहेत.
GRAP-4 लागू झाल्याने या भागांमध्ये रस्ते धुणे, बांधकामस्थळांची कडक तपासणी, प्रदूषण करणाऱ्या लघुउद्योगांवर दंड अशी उपाययोजना करण्यात येणार आहे. वायू गुणवत्ता सुधारेल तोपर्यंत GRAP-4 लागू राहील, असे BMCने सांगितले.
महापालिकेच्या अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, BMCच्या 95 उड्डाण पथकांनी शहरातील 70 बांधकामस्थळांची तपासणी केली.
BMCच्या 28 मार्गदर्शक तत्वांचे पालन न केल्यामुळे 26 नोव्हेंबरपर्यंत 53 बांधकामस्थळांना कामबंदी नोटीस देण्यात आल्या. यात ‘जी’ दक्षिण विभागातील सिद्धार्थ नगरमधील 17 साइट्स, ‘ई’ विभागातील मज्गावमधील 5 आणि ‘पी’ उत्तर विभागातील मालाड-पश्चिम येथील 31 साइट्सचा समावेश आहे.
इतर GRAP-4 उपायांनुसार, मज्गाव येथील बेकरींना त्यांच्या चिमण्या पाडण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत, तर अंधेरी-पूर्वेतील चाकला भागातील मार्बल-कटिंग युनिट्सना स्वच्छ तंत्रज्ञान वापरण्याचे निर्देश दिले आहेत.
देवनारमधील प्रदूषण करणाऱ्या उद्योगांवर आणि RMC प्लांट्सवर महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (MPCB) कारवाई करणार आहे.
याशिवाय, महापालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागातील 450 कनिष्ठ निरीक्षकांना दंड लावण्याचे अधिकार देण्यात आले आहेत.
अधिकाऱ्यांनी सांगितले, “बांधकाम आणि ढिगारा कचरा हे मुंबईतील PM 2.5 आणि PM 10 प्रदूषणाचे प्रमुख कारण आहे. रस्ते आणि गल्लीबोळ स्वच्छ करून हे प्रदूषण कमी करण्याचा प्रयत्न होईल. कोणीही रस्त्यावर बांधकामाचा कचरा टाकताना आढळल्यास त्यांना मोठा दंड केला जाईल.”
कनिष्ठ निरीक्षक प्लास्टिक जाळणे, कचरा जाळणे यांसारख्या प्रदूषण वाढवणाऱ्या कृतींवरही देखरेख ठेवतील.