बृहन्मुंबई महानगरपालिकेने (BMC) गुरुवारी, 19 जून रोजी गृहनिर्माण संस्थांमध्ये राहणाऱ्या पाळीव प्राण्यांच्या मालकांसाठी आणि प्राणी प्रेमींसाठी नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली. यामध्ये अशा व्यक्तींसाठी देखील नियम समाविष्ट आहेत ज्यांच्याकडे पाळीव प्राणी नाहीत परंतु भटक्या प्राण्यांना खायला घालतात.
पाळीव प्राण्यांच्या मालकांसाठी नवीन नियम आहेत:
- परवानाशिवाय कुत्रा पाळणे बेकायदेशीर आहे.
- मुंबई महानगरपालिका कायदा, 1888च्या कलम 191ब अंतर्गत सर्व पाळीव कुत्र्यांची बीएमसीकडे नोंदणी असणे आवश्यक आहे.
- पाळीव प्राण्यांच्या मालकांना आवश्यक कर भरल्यानंतर परवाने मिळणे आवश्यक आहे.
हे नियम सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशांचे आणि भारतीय प्राणी कल्याण मंडळाच्या परिपत्रकांचे पालन करतात. ही मार्गदर्शक तत्त्वे तयार करण्यासाठी प्राणी जन्म नियंत्रण नियम, 2023 यांचा देखील वापर केला गेला आहे.
बीएमसीने म्हटले आहे की, भटक्या प्राण्यांना खायला घालणे कायद्याने संरक्षित असल्याने त्यांना खायला देण्यापासून रोखणे कायदेशीर नाही.
भटक्या प्राण्यांना खायला घालणाऱ्या लोकांनी हे नियम पाळले पाहिजेत:
- ते रस्त्यावर मांजरी आणि कुत्र्यांना खायला घालू शकतात.
- ते स्वच्छ आणि सुरक्षित ठिकाणी दिले पाहिजे.
- ते मुलांच्या खेळण्याच्या जागेजवळ किंवा गर्दीच्या पदपथांवर नसावे.
- अन्न कच्चे मांस किंवा उरलेले अन्न नसावे.
- खाद्य देणाऱ्यांनी प्राण्यांना निर्जंतुकीकरण आणि लसीकरण करण्यात मदत करावी.
- हे सकाळी लवकर किंवा रात्री उशिरा केले पाहिजे जेव्हा रस्ते कमी गर्दीचे असतात.
गृहनिर्माण संस्थांमध्येही काही समस्या निर्माण झाल्या आहेत. म्हणून, गृहनिर्माण संस्थांसाठी खालील नियम जारी करण्यात आले आहेत:
- गृहनिर्माण संस्था पाळीव प्राण्यांना बंदी घालू शकत नाहीत किंवा त्यांच्यासाठी मर्यादा निश्चित करू शकत नाहीत. या कृती नागरिकांच्या मूलभूत अधिकारांच्या विरोधात आहेत.
- सोसायटी लोकांना भटक्या प्राण्यांना खायला घालण्यापासून रोखू शकत नाहीत.
- रहिवाशांशी बोलल्यानंतर ते सुरक्षित खाद्य क्षेत्रे आणि वेळा ठरवू शकतात.
- प्राण्यांना दुखापत करणे, खाद्य देणाऱ्यांना त्रास देणे किंवा पाळीव प्राण्यांना काळजीशिवाय सोडणे देखील बेकायदेशीर आहे. एबीसी नियम 2023नुसार संस्थांनी प्राणी कल्याण समित्या स्थापन कराव्यात.
पाळीव प्राण्यांच्या मालकांना खालील नियमांचे स्पष्टपणे पालन करण्यात आले आहे:
- त्यांनी त्यांचे पाळीव प्राणी स्वच्छ ठेवले पाहिजेत.
- पाळीव प्राण्यांना नियमित लसीकरण आणि जंतनाशक औषध मिळाले पाहिजे आणि शक्य असल्यास त्यांचे निर्जंतुकीकरण केले पाहिजे.
- सार्वजनिक ठिकाणी श्वांनाना पट्ट्या घालणे आवश्यक
- पाळीव प्राण्यांच्या मालकांनी त्यांचे पाळीव प्राणी सार्वजनिक ठिकाणी लघवी किंवा शौच करत असल्यास ते स्वच्छ केले पाहिजे.
- पाळीव प्राणी लिफ्टमध्ये प्रवास करू शकतात आणि सार्वजनिक ठिकाणी जाऊ शकतात. सोसायटी त्यांना बंदी घालू शकत नाहीत. परंतु स्वतंत्र लिफ्ट वापरण्याची सूचना दिली जाऊ शकते.
- आक्रमक पाळीव प्राण्यांना योग्यरित्या हाताळले पाहिजे.
- 18 वर्षाखालील मुलांना श्वानांना एकटे फिरवण्याची परवानगी नाही.
शाळा, टेक पार्क आणि कार्यालये यासारख्या सार्वजनिक ठिकाणी देखील नियमांचे पालन केले पाहिजे:
- ते त्यांच्या कॅम्पसमध्ये राहणाऱ्या भटक्या प्राण्यांना काढून टाकू शकत नाहीत.
- या प्राण्यांना लसीकरण आणि निर्जंतुकीकरण केले पाहिजे
- अशा संस्थांनी या प्राण्यांना अन्न, पाणी आणि निवारा पुरवला पाहिजे.
- कर्मचाऱ्यांना प्राण्यांशी दयाळूपणे वागण्यास शिकवले पाहिजे.
- जागरूकता संदेश असलेले फलक जागेवर लावावेत.
मदतीसाठी किंवा प्रश्नांसाठी लोक बीएमसी डॉग कंट्रोल युनिटशी ९६३५८३९८८८ वर संपर्क साधू शकतात. नियमांची संपूर्ण यादी बीएमसी पशुवैद्यकीय आरोग्य विभागाच्या वेबसाइट vhd.mcgm.gov.in वर उपलब्ध आहे.
हेही वाचा