नवी मुंबई (navi mumbai) महानगरपालिका (nmmc) कायदेशीर तरतुदींनुसार त्यांच्या अधिकारक्षेत्रात प्राणी जन्म नियंत्रण (animal birth control) कार्यक्रम राबवत आहे.
2006 पासून, शहरातील भटक्या कुत्र्यांचे निर्जंतुकीकरण आणि लसीकरण करण्यासाठी तुर्भे (turbhe) येथील एक श्वान नियंत्रण केंद्र कार्यरत आहे.
याव्यतिरिक्त, पाळीव कुत्र्यांचे (pet dogs) परवाने विभागीय कार्यालयांद्वारे दिले जातात आणि सर्व पाळीव प्राणी मालकांना अधिकृत वेबसाइट nmmc.gov.in द्वारे परवान्यासाठी ऑनलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे.
सर्वोच्च न्यायालयाच्या 22 ऑगस्ट 2025 च्या सुओ मोटो रिट याचिका (दिवाणी) क्रमांक 5 आणि महाराष्ट्र सरकारच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, स्थानिक संस्थांना प्राणी कल्याणाबाबत नियम सुनिश्चित करणे बंधनकारक आहे.
तसेच प्राणी प्रेमी आणि पाळीव प्राणी मालकांना पाळीव प्राण्यांची काळजी आणि सुरक्षिततेशी संबंधित नियमांचे पालन करण्यास कायदेशीररित्या बांधील आहेत.
कुत्रा चावणे, भटक्या कुत्र्यांचे आक्रमक वर्तन आणि मुलांमध्ये भीती यासारख्या समस्यांबद्दल रहिवाशांकडून महानगरपालिकेला अनेक तक्रारी प्राप्त झाल्या आहेत.
याव्यतिरिक्त रॉटविलर्स, पिट बुल्स, जर्मन शेफर्ड्स, डोबरमन्स आणि इतर आक्रमक कुत्र्यांच्या जाती पाळल्या जात आहेत आणि त्यांचे प्रजनन केले जात आहे याबद्दल पालिकेला नागरिकांच्या तक्रारी आल्या आहेत.
या जाती त्यांच्या आक्रमक स्वभावासाठी ओळखल्या जातात आणि जर त्यांना सार्वजनिक ठिकाणी नेले तर ते लोकांच्या सुरक्षिततेसाठी धोका निर्माण करू शकतात.
या संदर्भात, सर्व पाळीव प्राण्यांच्या मालकांना सल्ला देण्यात येत आहे की त्यांनी त्यांच्या कुत्र्यांना योग्यरित्या लसीकरण केले आहे याची खात्री करावी.
सार्वजनिक ठिकाणी कुत्र्यांना बाहेर नेताना, त्यांना पट्ट्यावर किंवा बेल्टवर ठेवले पाहिजे आणि पाळीव प्राण्यांचा कचरा गोळा करण्यासाठी एक स्कूप सोबत बाळगला पाहिजे.
इतरांना इजा होऊ नये म्हणून कुत्र्यावर थूथन बसवणे देखील अनिवार्य आहे. माननीय सर्वोच्च न्यायालय आणि प्राणी कल्याण मंडळाने जारी केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे काटेकोरपणे पालन करणे आवश्यक आहे.
सार्वजनिक ठिकाणी कुत्र्याला फिरवताना थूथन न वापरल्यास कायदेशीर आणि दंडात्मक कारवाई केली जाईल.
हेही वाचा