जगातील सर्वात जुन्या वेधशाळांपैकी एक असलेली मुंबईतील (mumbai) कुलाबा (colaba) वेधशाळा 1841 पासून पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्राच्या ताकदीने होणारे बदल नोंदवत आहे.
2 सप्टेंबर 1859 रोजी कॅरिंग्टन येथे घडलेल्या घटनेची नोंद करणाऱ्या जगातील काही वेधशाळांपैकी (Colaba Observatory) ही एक आहे. जेव्हा सूर्यापासून येणारा उर्जेचा एक स्फोट 150 दशलक्ष किलोमीटर प्रवास करून पृथ्वीवर पोहोचला आणि त्यामुळे टेलिग्राफ प्रणालीचा बराचसा भाग बंद पडला.
वेधशाळेने 180 वर्षांचे काम मॅग्नेटोग्राम (ग्राफिकल रेकॉर्ड), मायक्रोफिल्म आणि हार्ड कॉपी खंडांच्या स्वरूपात जतन केले आहे. कुलाबा मॅग्नेटिक ऑब्झर्व्हेटरीचे पहिले भारतीय संचालक डॉ. नानाभॉय अर्देशिर मूस यांना श्रेय दिलेले 1896 चे संकलन, मूस खंड हा एक महत्त्वाचा रेकॉर्ड आहे.
मूस खंड हा जगभरात वापरले जाणारे संदर्भ साहित्य आहे. ही वेधशाळा आता भारतीय भूचुंबकीय संस्थेचा (IIG) भाग आहे, जी देशभरात 13 चुंबकीय वेधशाळा चालवते.
आता, वेधशाळेने त्यांचे सर्व डेटा सेट डिजिटायझेशन करण्याचे काम स्वतःकडे ठेवले आहे. हे काम नुकतेच उद्घाटन झालेल्या कुलाबा संशोधन केंद्राकडून केले जाईल.
"हे (डिजिटायझेशन) भविष्यात भूचुंबकीय वादळांच्या संभाव्यतेसाठी एक बेंचमार्क तयार करण्यास मदत करू शकते," असे विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाच्या एका प्रेस रिलीझमध्ये म्हटले आहे.
हेही वाचा