मुख्य निवडणूक आयुक्त ज्ञानेश कुमार, निवडणूक आयुक्त डॉ. सुखबीर सिंग संधू आणि डॉ. विवेक जोशी यांच्या अध्यक्षतेखालील निवडणूक आयोगाने निवडणुका पूर्ण झाल्यानंतर इंडेक्स कार्ड आणि विविध सांख्यिकीय अहवाल तयार करण्यासाठी एक नवीन तंत्रज्ञान-आधारित प्रणाली सुरू केली आहे.
जुनाट, वेळखाऊ आणि त्रुटी-प्रवण पद्धतींना जलद, अचूक आणि एकात्मिक डिजिटल प्रक्रियेने बदलले आहे. इंडेक्स कार्ड ही निवडणूक आयोगाने सुरू केलेली एक अॅंटी-स्टॅटिस्टिकल सिस्टम आहे.
निवडणुकीनंतरच्या टप्प्यात संशोधक, शिक्षणतज्ज्ञ, धोरणकर्ते, पत्रकार आणि सामान्य जनतेसारख्या सर्व भागधारकांना मतदारसंघातील माहिती सहज उपलब्ध करून देण्यासाठी त्यांचा वापर केला जातो.
या कार्डांमध्ये उमेदवार, मतदार, मतदान टक्केवारी, मतमोजणी तपशील, पक्षनिहाय आणि उमेदवारनिहाय मते, लिंगनिहाय मतदान पद्धत, प्रादेशिक फरक, राजकीय पक्षांची कामगिरी इत्यादी माहिती असते.
या माहितीच्या आधारे, लोकसभा निवडणुकीसाठी 35 सांख्यिकीय अहवाल तयार केले जातात आणि विधानसभा निवडणुकीसाठी 14 सांख्यिकीय अहवाल तयार केले जातात. ही नवीन प्रणाली आता निवडणूकोत्तर अहवाल अधिक जलद आणि अचूक स्वरूपात उपलब्ध करून देईल.
समाविष्ट केलेल्या अहवालांमध्ये राज्य/मतदारसंघनिहाय मतदार तपशील, मतदान केंद्रांची संख्या, महिला मतदारांचा सहभाग, राष्ट्रीय/राज्य पक्षांची आणि नोंदणीकृत परंतु अज्ञात पक्षांची कामगिरी, विजयी उमेदवारांचे तपशीलवार विश्लेषण, मतदारसंघनिहाय निकाल आणि एकत्रित सारांश अहवाल यांचा समावेश आहे.
हे सर्व डेटा इंडेक्स कार्डवर आधारित आहेत आणि केवळ शैक्षणिक आणि संशोधन वापरासाठी मर्यादित आहेत. तथापि, मूळ आणि अंतिम डेटा केवळ संबंधित निवडणूक अधिकाऱ्यांनी राखलेल्या वैधानिक फॉर्ममध्ये स्वीकार्य आहे. यापूर्वी, मतदारसंघांमध्ये विविध वैधानिक फॉर्म मॅन्युअली भरून ही माहिती गोळा केली जात होती.
त्यानंतर, डेटा ऑनलाइन सिस्टममध्ये प्रविष्ट केला गेला आणि अहवाल तयार केले गेले. ही प्रक्रिया वेळखाऊ, बहुस्तरीय आणि विलंब करणारी होती. नवीन सिस्टम ही कमतरता दूर करेल, असे भारतीय निवडणूक आयोगाने एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे.
हेही वाचा