मराठी मातीत पिकणाऱ्या फळांचा गोडवा सर्वदूर पसरावा आणि त्याला मोठी बाजारपेठ मिळावी या उद्देशानं अलीकडच्या काळात वेगवेगळे महोत्सव भरवले जातात. आंबा महोत्सव, स्ट्रॉबेरी महोत्सव, संत्री महोत्सव असे अनेक महोत्सव आपण ऐकले असतील. पण चिकू महोत्सवाबद्दल तुम्हाला क्वचितच माहित असावं. अथांग समुद्रकिनारा, लांबच लांब पसरलेल्या चिकुच्या बागा, चिकुपासून तयार झालेले लज्जतदार पदार्थ आणि मनोरंजन या सर्वाचा अनुभव डहाणूतल्या चिकू महोत्सवात घेता येईल.
चिकूचं मार्केटिंग हाच उद्देश
कोकणातला आंबा, नागपूरची संत्री तसं डहाणू म्हटलं की डोळ्यासमोर येतो तो चिकू... असं असलं तरी कोकणातल्या आंब्याप्रमाणे चिकूला म्हणावं तसं वलय निर्माण नाही झालंय. चिकूमध्ये अनेक पोषणमूल्य असूनही हे फळ लोकांच्या दैनंदिन जीवनापासून लांबच राहिलं आहे. आंबा आणि सफरचंदाप्रमाणे त्याचं मार्केटिंग झालं नाही.
चिकूचं देखील मार्केटिंग व्हावं, जगाच्या कानाकोपऱ्यात चिकू पोहोचावा याच उद्देशानं डहाणूतल्या बोर्डी इथं दरवर्षी चिकू फेस्टिव्हलचं आयोजन केलं जातं. यावर्षी देखील २ आणि ३ फेब्रुवारी असे दोन दिवस चिकू फेस्टिव्हलचं आयोजन करण्यात आलं होतं. चिकूच्या मार्केटिंगसोबतच कृषी पर्यटनाला चालणा देण्याचा प्रयत्न देखील या महोत्सवाच्या माध्यमातून केला जातो.
खाद्य, कला आणि नृत्याची मेजवानी
महोत्सवात येणाऱ्या पर्यटकांसाठी अनेक सांस्कृतिक कार्यक्रमाचं आयोजन करण्यात येतं. आदिवासी समाजाची ओळख असलेल्या तारपा-वारली नृत्याबरोबरच आदिवासींना तयार केलेल्या कलात्मक वस्तू, कृषी उत्पादनं, बुरुड हस्तकला, वारली कला यांचं प्रदर्शन देखील पर्यटकांना अनुभवता येतं.
वैविध्यपूर्ण खाद्यसंस्कृतींची चव इथे चाखता येते. खरंतर चिकू म्हटलं की आपल्याला आठवतं ते चिकू मिल्क शेक. पण चिकूपासून काय काय बनवता येऊ शकतं याची भली मोठी यादी आहे. चिकू पावडर, चिकू चटणी, लोणची, चिकू मिठाई, चिकू वेफर्स, चिकू हलवा असे अनेक चिकूच्या पदार्थांची मेजवानीच इथं चाखायला मिळते.
याशिवाय खाण्याचे देखील अनेक स्टॉल्स इथं उभारण्यात आले होते. वाडवळी, कोळी, पारशी खाद्यसंस्कृतीचे स्टॉल्स इथं उभारले जातात. प्रामुख्यानं वाडवळी पद्धतीतले खास मसाले वापरून तयार केलेले मासे, अळुवडी यांचा दरवळ सबंध महोत्सवात पसरलेला असतो.
चिकू सफारीचे आकर्षण
चिकू महोत्सवात घडवली जाणारी ‘चिकू सफारी’ हाही कृषि-पर्यटनाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग असतो. डहाणूतल्या कृषी पर्यटानाला भेट द्यायला आलेल्या पर्यटकांना चिकूवाड्यांमध्ये नेलं जातं. या सफारीमध्ये पर्यटकांना एक गाईड दिला जातो.
कृषी पर्यटनाच्या या सफारीत चिकूची लागवड, त्याची कशी काळजी घेतली जाते? तो मार्केटमध्ये कसा पोहोचवला जातो? त्याच्या काढणी ते थेट विक्रीपर्यंतची प्रक्रिया इथं प्रत्यक्ष पाहता आणि अनुभवता येते.
चिकू फार्मचे मालक शाहरुख इराणी स्वत: सर्व माहिती पर्यटकांना देतात. दहा-पंधरा जणांचा समूह असेल तर या वाडयांमध्ये जाऊन ‘चिकू सफारी’चा आनंद वर्षातून कधीही घेता येऊ शकतो. कारण इथं वर्षांच्या बाराही महिनं चिकूची लागवड होते.
फक्त एवढंच नाही तर चिकू वाडीमध्ये तुम्हाला चिकू मधाचा गोडवा देखील चाखायला मिळणार आहे. मध कसं बनतं? ते कसं काढलं जातं? हे देखील तुम्हाला इथं पाहायला मिळतं.
चिकू वायनरीला भेट द्या
महोत्सवातील आणखी एक आकर्षण म्हणजे चिकूपासून बनवण्यात येणारी वाईन. आतापर्यंत आपण द्राक्षांपासून वाईन बनते हे पाहिलं असेल. पण बोर्डी इथल्या 'फ्रुजांते' या वायनरीत चिकू, अननस, मध, आंबा यांच्यापासून वाईन बनवली जाते.
येत्या काळात ते स्ट्रॉबेरी, जांभूळ फ्लेवरमध्ये देखील वाईन लाँच करणार आहेत. या महोत्सवाच्या निमित्तानं तुम्हाला चिकू वायनरीला देखील भेट देता येणार आहे. वाईनच्या निर्मितीपासून त्याच्या विक्रीपर्यंत सर्व गोष्टी तुम्हाला प्रत्यक्षात पाहता येणार आहेत.
आकाश दर्शन
महोत्सवाला भेट दिली आणि जंगल सफारीचं दर्शन घेतलं नाही मग कसं चालेल. जंगल सफारीमध्ये तुम्हाला ट्रेकिंग, बार्बिक्यू, कॅम्प फायर, आकाश दर्शन याची मजा अनुभवता येते. त्यातल्या त्यात आकाश दर्शनाला पर्यटकांची जास्त पसंती दिली जाते. खगोलशास्त्राचे अभ्यासक, संशोधक, विद्यार्थी आणि हौशी आकाश निरीक्षक यांच्यासाठी ही एक दुर्मिळ संधी आहे. यात आकाशगंगेची माहिती देण्यात येते. ग्रह, ताऱ्यांचा जन्म आणि अंत कसा होतो? याची देखील माहिती तुम्हाला देण्यात येते.
मराठी मातीत पिकणाऱ्या फळांचा गोडवा सर्वदूर पसरावा आणि त्याला मोठी बाजारपेठ मिळावी या उद्देशानं अलीकडच्या काळात वेगवेगळे महोत्सव भरवले जातात. आंबा महोत्सव, स्ट्रॉबेरी महोत्सव, संत्री महोत्सव असे अनेक महोत्सव आपण ऐकले असतील. पण चिकू महोत्सवाबद्दल तुम्हाला क्वचितच माहित असावं. अथांग समुद्रकिनारा, लांबच लांब पसरलेल्या चिकुच्या बागा, चिकुपासून तयार झालेले लज्जतदार पदार्थ आणि मनोरंजन या सर्वाचा अनुभव डहाणूतल्या चिकू महोत्सवात घेता येईल.
चिकूचं मार्केटिंग हाच उद्देश
कोकणातला आंबा, नागपूरची संत्री तसं डहाणू म्हटलं की डोळ्यासमोर येतो तो चिकू... असं असलं तरी कोकणातल्या आंब्याप्रमाणे चिकूला म्हणावं तसं वलय निर्माण नाही झालंय. चिकूमध्ये अनेक पोषणमूल्य असूनही हे फळ लोकांच्या दैनंदिन जीवनापासून लांबच राहिलं आहे. आंबा आणि सफरचंदाप्रमाणे त्याचं मार्केटिंग झालं नाही.
चिकूचं देखील मार्केटिंग व्हावं, जगाच्या कानाकोपऱ्यात चिकू पोहोचावा याच उद्देशानं डहाणूतल्या बोर्डी इथं दरवर्षी चिकू फेस्टिव्हलचं आयोजन केलं जातं. यावर्षी देखील २ आणि ३ फेब्रुवारी असे दोन दिवस चिकू फेस्टिव्हलचं आयोजन करण्यात आलं होतं. चिकूच्या मार्केटिंगसोबतच कृषी पर्यटनाला चालणा देण्याचा प्रयत्न देखील या महोत्सवाच्या माध्यमातून केला जातो.
खाद्य, कला आणि नृत्याची मेजवानी
महोत्सवात येणाऱ्या पर्यटकांसाठी अनेक सांस्कृतिक कार्यक्रमाचं आयोजन करण्यात येतं. आदिवासी समाजाची ओळख असलेल्या तारपा-वारली नृत्याबरोबरच आदिवासींना तयार केलेल्या कलात्मक वस्तू, कृषी उत्पादनं, बुरुड हस्तकला, वारली कला यांचं प्रदर्शन देखील पर्यटकांना अनुभवता येतं.
वैविध्यपूर्ण खाद्यसंस्कृतींची चव इथे चाखता येते. खरंतर चिकू म्हटलं की आपल्याला आठवतं ते चिकू मिल्क शेक. पण चिकूपासून काय काय बनवता येऊ शकतं याची भली मोठी यादी आहे. चिकू पावडर, चिकू चटणी, लोणची, चिकू मिठाई, चिकू वेफर्स, चिकू हलवा असे अनेक चिकूच्या पदार्थांची मेजवानीच इथं चाखायला मिळते.
याशिवाय खाण्याचे देखील अनेक स्टॉल्स इथं उभारण्यात आले होते. वाडवळी, कोळी, पारशी खाद्यसंस्कृतीचे स्टॉल्स इथं उभारले जातात. प्रामुख्यानं वाडवळी पद्धतीतले खास मसाले वापरून तयार केलेले मासे, अळुवडी यांचा दरवळ सबंध महोत्सवात पसरलेला असतो.
चिकू सफारीचे आकर्षण
चिकू महोत्सवात घडवली जाणारी ‘चिकू सफारी’ हाही कृषि-पर्यटनाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग असतो. डहाणूतल्या कृषी पर्यटानाला भेट द्यायला आलेल्या पर्यटकांना चिकूवाड्यांमध्ये नेलं जातं. या सफारीमध्ये पर्यटकांना एक गाईड दिला जातो.
कृषी पर्यटनाच्या या सफारीत चिकूची लागवड, त्याची कशी काळजी घेतली जाते? तो मार्केटमध्ये कसा पोहोचवला जातो? त्याच्या काढणी ते थेट विक्रीपर्यंतची प्रक्रिया इथं प्रत्यक्ष पाहता आणि अनुभवता येते.
चिकू फार्मचे मालक शाहरुख इराणी स्वत: सर्व माहिती पर्यटकांना देतात. दहा-पंधरा जणांचा समूह असेल तर या वाडयांमध्ये जाऊन ‘चिकू सफारी’चा आनंद वर्षातून कधीही घेता येऊ शकतो. कारण इथं वर्षांच्या बाराही महिनं चिकूची लागवड होते.
फक्त एवढंच नाही तर चिकू वाडीमध्ये तुम्हाला चिकू मधाचा गोडवा देखील चाखायला मिळणार आहे. मध कसं बनतं? ते कसं काढलं जातं? हे देखील तुम्हाला इथं पाहायला मिळतं.
चिकू वायनरीला भेट द्या
महोत्सवातील आणखी एक आकर्षण म्हणजे चिकूपासून बनवण्यात येणारी वाईन. आतापर्यंत आपण द्राक्षांपासून वाईन बनते हे पाहिलं असेल. पण बोर्डी इथल्या 'फ्रुजांते' या वायनरीत चिकू, अननस, मध, आंबा यांच्यापासून वाईन बनवली जाते.
येत्या काळात ते स्ट्रॉबेरी, जांभूळ फ्लेवरमध्ये देखील वाईन लाँच करणार आहेत. या महोत्सवाच्या निमित्तानं तुम्हाला चिकू वायनरीला देखील भेट देता येणार आहे. वाईनच्या निर्मितीपासून त्याच्या विक्रीपर्यंत सर्व गोष्टी तुम्हाला प्रत्यक्षात पाहता येणार आहेत.
आकाश दर्शन
महोत्सवाला भेट दिली आणि जंगल सफारीचं दर्शन घेतलं नाही मग कसं चालेल. जंगल सफारीमध्ये तुम्हाला ट्रेकिंग, बार्बिक्यू, कॅम्प फायर, आकाश दर्शन याची मजा अनुभवता येते. त्यातल्या त्यात आकाश दर्शनाला पर्यटकांची जास्त पसंती दिली जाते. खगोलशास्त्राचे अभ्यासक, संशोधक, विद्यार्थी आणि हौशी आकाश निरीक्षक यांच्यासाठी ही एक दुर्मिळ संधी आहे. यात आकाशगंगेची माहिती देण्यात येते. ग्रह, ताऱ्यांचा जन्म आणि अंत कसा होतो? याची देखील माहिती तुम्हाला देण्यात येते.