कार्ड क्लोनिंगचे वाढते गुन्हे पोलिसांसाठी डोकेदुखी

क्रेडिट व डेबिट कार्ड क्लोनिंग हे दिवसेंदिवस पोलिसांसाठी डोकेदुखी ठरू लागले आहेत. क्लोनिंगचे गुन्हे करताना आरोपी नवनवीन शक्कल लढवत असून पोलिसांपेक्षा त्यांच्याजवळ अत्याधुनिक यंत्रणा आहेत.

कार्ड क्लोनिंगचे वाढते गुन्हे पोलिसांसाठी डोकेदुखी
SHARES

डेबिट व क्रेडिट कार्ड क्लोनिंगद्वारे सर्व सामान्यांची होणाऱ्या लूटीचा तपास करणाऱ्या पोलिसांनाच आता सायबर चोरट्यांनी लक्ष्य केल्याने कायदा व सुव्यवस्थेचा प्रश्न ऐरणीवर आला आहे. या गुन्ह्यांना रोखण्यात पोलिसांना सपशल अपयश येताना दिसत आहे. मागील पाच वर्षात या फसवणूकीच्या प्रकारांमध्ये पाच पटीने वाढ झाली आहे. नाही म्हटलं तरी दिवसाला ६० ते ७० जणांची अशाप्रकारे फसवणूक होत असून पोलिस ठाण्यात या तक्रारींचा खच दिवसेंदिवस वाढतच आहेत. त्या तुलनेत गुन्हे उकलेचं प्रमाण हे निम्याहून कमी आहे. एकीकडे सरकार आॅनलाईन व्यवहारांसाठी आग्रह धरत असताना, दुसरीकडे मात्र नागरिकांच्या सुरक्षेबाबतचे पाऊल उचलण्यात सरकार उदासीन असल्याचे दिसून येते.


असं होतं क्लोनिंग

क्रेडिट व डेबिट कार्ड क्लोनिंग हे दिवसेंदिवस पोलिसांसाठी डोकेदुखी ठरू लागले आहेत. क्लोनिंगचे गुन्हे करताना आरोपी नवनवीन शक्कल लढवत असून पोलिसांपेक्षा त्यांच्याजवळ अत्याधुनिक यंत्रणा आहेत. पोलिसांनी नुकतंच दिल्लीतून या गुन्ह्यात एका आरोपीला अटक केली होती. त्याच्या चौकशीतून ही टोळी क्रेडिट कार्ड ग्राहकांच्या हाती येण्यापूर्वीच त्याचा डेटा चोरी करत असल्याचे उघडकीस आले. मात्र क्लोनिंगची फसवणूक ही तीन वेगवेगळ्या पद्धतीने होते.

पहिल्या पद्धतीत सर्वसामान्य नागरिकाने जवळील बँकेत नवीन खाते उघडल्यानंतर डेबीट व क्रेडिट कार्ड आणि खाते संबंधीची इतर माहिती बँकेकडे उपलब्ध असते. या सर्व खात्यांची जलदगतीने इंट्री करण्यासाठी बँक हे काम कंत्राटीस्वरूपात कॉलसेंटरला देते. अशाच कॉलसेंटर मधून खातेदारांची माहिती या चोरट्यांना छुप्या पद्धतीने काही हजारात पुरवली जाते. त्यानुसार हे चोरटे मोबाइलद्वारे नागरिकांना फोन करून विश्वास संपादन करण्यासाठी त्यांचा डेबीट व क्रेडिटकार्डचे पीन कार्ड नंबर, ओटीपी नंबर,आणि इतर माहिती सांगतात. या खात्रीवर नागरिक बँकखात्यासंदर्भातील सर्व माहिती या चोरट्यांना देत असल्याने चोरटे त्यांची फसवणूक करतात. या फसवणूकीत वयोवृद्ध आणि गृहिणींचे प्रमाण सर्वाधिक आहे. 


पोलिसांसाठी का डोकेदुखी

मुंबईच्या विविध पोलिस ठाण्यात महिन्याला अशा २०० ते ३०० गुन्ह्यांची नोंद होते. तर अशा प्रकारच्या गुन्ह्यांत वर्षाला हजाराहून अधिक गुन्ह्यांची नोंद होते. नागरिकांची फसवणूक करणाऱ्या ठराविक नंबरचा शोध घेत पोलिस त्यांची यादी संबंधीत कंपनीकडे सेवा खंडित करण्यासाठी देतात. मात्र पोलिसांच्या यादीतून एखाद्या निरपराध व्यक्तीचा नंबर खंडीत होण्याची शक्यता वर्तवत कंपनी हे नंबर बंद करत नाही. २०१ मध्ये डेबीट व क्रेडिट कार्डचे २७३  गुन्हे नोंदवण्यात आले होते. तर २०१९ मे पर्यंत २३८ गुन्ह्याची नोंद आहे. या सर्व फसवणूकी दिल्ली(नोएडा), कोलकता, राजस्थान येथून केली जाते.

विशेष म्हणजे या राज्यात अशा चोरट्यांचे मोठे कॉल सेंटर असून त्या ठिकाणाहून अशा चोऱ्या केल्या जातात. ८ ते १० हजार रुपयात मुलांना कामाला ठेवून प्रत्येक एका फसवणूकीमागे त्यांना वाढीव पैसे दिले जात असल्याचे आरोपींच्या चौकशीतून ही बाब पुढे आली आहे. या गुन्ह्यांना रोखण्यासाठी  सायबर पोलिसांकडून वेळोवेळी बँक आणि मोबाइल कंपन्यांना आवाहन केले जाते. मात्र त्याच्याकडून कोणतेही सहकार्य मिळत नसल्याने या गुन्ह्यांना रोखणे पोलिसांना कठीण जात असल्याचे एका अधिकाऱ्यांने सांगितले.


हाॅटेलमध्ये सावधगिरी बाळगा

अनेकदा या सर्व माहितीच्या आधारे बनावट कार्ड बनवून परदेशात विविध वस्तूंची खरेदी करत नागरिकांना लुबाडले जाते. या टोळीतील व्यक्ती हॉटेलमधील एखाद्या वेटरला पैशाचे आमीष दाखवून क्रेडिट कार्डचा वापर करणाऱ्या ग्राहकाचा डाटा स्किमरच्या साहाय्याने कॉपी करण्यास सांगतात. त्यानंतर या टोळीतील एक गट प्रथम हा चोरी केलेला डेटा व ग्राहकाने वापरलेला पिन क्रमांक याचे संकलन करायचा. त्यानंतर दुसरा गट डाटा व पिन क्रमांकाच्या साहाय्याने नवीन क्रेडिट कार्ड तयार करतो. ही टोळी इतकी सराईत आहे की, विविध कार्ड्सचा डाटा कॉपी करून एकाच व्यक्तीच्या नावाचे क्रेडिट कार्ड तयार करते. त्यानंतर आरोपी परदेशात विविध मालमध्ये खरेदी करून नागरिकांची फसवणूक करते. याबाबत माहिती मिळेपर्यंत आरोपी पोलिसांपासून दूर पळालेला असतो. त्यामुळे त्याच्या अटकेची शक्यता धुसर होते.


बँकांची विश्वासार्हता धोक्यात

क्लोनिंगच्या या प्रकारामुळे कार्डधारकाच्या केवळ पैशाचेच नुकसान होत नसून, बँकांवरील त्यांच्या विश्वासालाही तडा जात असल्याचे निदर्शनास आले आहे. त्यामुळे क्रेडिट अथवा डेबिट कार्डला पिन क्रमांक देण्यात यावा, कार्ड पोस्टाने घरी पाठवण्याऐवजी प्रत्यक्ष कार्डधारकाच्या हातात द्यावे, तसेच कार्ड बनवण्याचे काम बाहेरच्या एका कंपनीला देण्याऐवजी बँकांनी स्वत:च त्यांचे कार्ड बनवावे अशा सूचना पोलिसांनी बॅँकेला दिल्या आहेत. याशिवाय सिमकार्डप्रमाणेच नवीन कार्ड जारी करताना पूर्वीचे कार्ड डिअ‍ॅक्टिवेटहोईल, अशी एखादी यंत्रणा तयार करण्यात यावी.


आवर घालणे कठीण

पोलिसांनी आरोपींच्या कार्यपद्धतीचा अभ्यास केल्यावर त्यांच्या असे निदर्शनास आले की, कार्ड क्लोनिंग करताना क्लोनिंग करण्यात आलेल्या नवीन कार्डमध्ये जुन्या कार्डमधील माहिती अपडेटकरण्यात येते. त्यामुळे सारख्याच क्रमांकाचे अथवा माहितीचे कार्ड अस्तित्वात आल्यानंतर ते कार्ड डिअ‍ॅक्टिवेटझाल्यास क्लोनिंगवर लगाम लावणे शक्य होईल, अशी माहिती एका अधिका-याने दिली. त्याच बरोबर सध्या क्रेडिट कार्डमध्ये मॅग्नेटिक पट्टीचा वापर केला जातो. त्याच्याऐवजी चीपचा वापर करण्यास सुरूवात झाली. मात्र चोरट्यांना डाटाच चोरी विकला जात असल्यामुळे एटीमकार्डमध्ये वेगवेगळे बदल करून सुद्धा सायबर चोरट्यांना आवर घालणे कठीण झाले आहे. मॅग्नेटिक पट्टीमधील माहिती तंत्राचा वापर करून सहज कॉपी करता येऊ शकते.


कार्ड येण्यापूर्वीच डेटा चोरी

नागरिकांच्या सतर्कतेमुळेही सायबर क्लोनिंगवर लगाम लावणे शक्य होऊ शकते. त्यासाठी डेबिट अथवा क्रेडिट कार्डचा वापर करताना प्रत्यक्षात स्वत: उपस्थित राहणे आवश्यक आहे. नोकर अथवा इतर व्यक्तींच्या मार्फत एटीएममधून रक्कम काढल्यास कार्डचा गैरवापर होऊ शकतो. याशिवाय ऑनलाइन रक्कम भरताना कार्ड क्रमांकाची माहिती देणे टाळा, त्यामुळे सायबर क्लोनिंग थांबवता येणे शक्य आहे. परंतु आरोपी डेटा चोरीसाठी नवनवीन युक्त्या वापरत असल्याचे पुढे आले आहे. वरळीतील एका प्रकरणात, बँकेमार्फत क्रेडिट कार्ड घेणा-यांना याच कुरिअरमार्फत क्रेडिट कार्ड मिळायचे. हे कार्ड ग्राहकापर्यंत पोहोचवण्याची जबाबदारी असलेल्या कुरियर बॉयला नागपाडयातील खलील अन्सारी व त्याच्या दोन साथीदारांनी विश्वासात घेतले होते. त्यातून बँकेच्या क्रेडिट कार्डचे बंद कुरिअर तो या टोळीकडे द्यायचा. त्यानंतर हे कुरिअर उघडून आरोपी त्यातील क्रेडिट कार्डचा डेटा चोरी करून कोणालाही संशय येऊ नये, म्हणून ते कुरिअर व्यवस्थित बंद करायचे. त्यासाठी कुरिअर बॉयला प्रत्येक क्रेडिट कार्ड मागे दोन हजार रुपये मिळायचे.


सक्षम यंत्रणेची आवश्यकता

अशा पद्धतीने क्रेडिट कार्ड ग्राहकाच्या हाती येण्यापूर्वीच त्याचा डेटा चोरी व्हायचा. पुढे आरोपी त्याच्या सहाय्याने ऑनलाइन खरेदी करायचे. या सारख्या वाढत्या घटनांमुळे सायबर गुन्ह्यांशी लढण्यासाठी एक सक्षम यंत्रणा उभारण्याची नितांत आवश्यकता आहे. त्यासाठी सायबर पोलिस ठाण्यांची संख्या वाढवण्यासोबतच अत्याधुनिक यंत्रणाही पोलिसांना मिळायला हवी. पोलिस ठाण्यातील मनुष्यबळ वाढवायला हवे. सायबर गुन्ह्यांची वाढती संख्या आणि त्यावर सरकारच्या धीम्या हालचाली लक्षात घेता हे सरकार भविष्यातील या धोक्यांबाबत कितपत गंभीर आहे हे दिसून येते.



पोलिसांचे आवाहन

) आपले क्रेडिट कार्ड, त्याचा क्रमांक, पिन क्रमांकाची माहिती मित्र, नातेवाईक यांना कधीही फोनवरून सांगू नका. गरज असल्यास लघुसंदेशाचा वापर करा.
) कुठलीही बँक फोनवरून कार्डविषयी महत्त्वाची माहिती विचारत नाही, अशा प्रकारे कुणी विचारल्यास थेट बँकेशी संपर्क साधा.
) कार्ड स्वाइप करताना वापरले जाणारे मशीन निरखून पाहा. त्याला अतिरिक्त मशीन किंवा रीडर बसवलेला नाही हे पाहा.
)हॉटेलमध्ये कधीही कार्ड स्वाइप करण्यासाठी दुसऱ्याचा हाती देऊ नका, स्वत:हून जाऊन स्वाइप करा
.



आकडेवारी

वर्ष                 गुन्हे 

२०१९ मे पर्यंत      २३८    

२०१८                २७३

२०१७                 ४००

२०१६                 २५७

२०१५                 ३२०

२०१४                  १८३



Disclaimer: All views expressed in this article are personal and purely as per the author. Mumbai Live holds no opinion on the content of the article and does not promote any particular view or sentiment.

संबंधित विषय
‘मुंबई लाइव्ह’च्या ताज्या बातम्यांसाठी सब्स्क्राईब करा