मुंबईत कबुतरांना दाणे खाऊ घालण्यास बंदी आल्यानंतर बृहन्मुंबई महानगरपालिका (BMC) कबुतरांसाठी चार ठिकाणांचा पर्याय विचारात घेत आहे. ही प्रस्तावित ठिकाणे म्हणजे संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (SGNP) परिसर, आरे मिल्क कॉलनी, वडाळ्यातील मँग्रोव्ह पट्टा आणि गोराई.

ही सर्व ठिकाणे गर्दीच्या वस्त्यांपासून दूर आहेत. ही घोषणा मंगळवार, 28 ऑक्टोबर रोजी प्रशासक आणि महानगरपालिका आयुक्त भूषण गगराणी आणि जैन समाजाच्या प्रतिनिधींच्या बैठकीनंतर करण्यात आली.

जैन प्रतिनिधींनी कबुतरांना दाणे खाऊ घालण्यासाठी निश्चित ठिकाणे उपलब्ध करून देण्याची मागणी केली होती. त्यावर गगराणी म्हणाले की, ही ठिकाणे निवासी इमारतींपासून दूर असल्यामुळे आरोग्याशी संबंधित धोके कमी होतील. तसेच त्यांनी सांगितले की सध्या बॉम्बे उच्च न्यायालयाच्या निर्देशानुसार सर्व सार्वजनिक कबुतर खाऊ घालण्याची ठिकाणे बंदच राहतील.

अहवालानुसार, पर्यावरणप्रेमींनी या प्रस्तावाला आक्षेप घेतला आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की SGNP आणि आरे हे पर्यावरणदृष्ट्या संवेदनशील क्षेत्र आहे. या ठिकाणी अधिक कबुतरे आल्यास चिमण्या, साळुंकी यांसारख्या स्थानिक पक्ष्यांना धोका निर्माण होऊ शकतो आणि पर्यावरणीय समतोल बिघडू शकतो. कबुतरांच्या विष्ठेमुळे रोग पसरण्याची शक्यता असल्याचीही चिंता व्यक्त करण्यात आली आहे.

याआधी, उच्च न्यायालयाने दादर पश्चिमसारख्या ठिकाणी बेकायदेशीर कबुतर खाऊ घालणे थांबवण्याचे आदेश दिल्यानंतर BMC ने कबुतरखाने बंद केले होते. हे निर्देश 30 जुलै रोजी जारी करण्यात आले. या निर्णयाला जैन समाजाकडून विरोध झाला. कारण कबुतरांना दाणे खाऊ घालणे ही जैन धर्मातील जीव दया या तत्वाशी निगडित महत्त्वाची प्रथा आहे, जी सर्व जीवांप्रती करुणा दर्शवते.

कबुतरखाने मुंबईत ब्रिटिश काळापासून अस्तित्वात आहेत. हे सामान्यतः गजबजलेल्या चौकांजवळ असलेले मोकळे मैदाने असतात, जिथे लोक धार्मिक कारणांसाठी कबुतरांना दाणे घालतात. सध्या मुंबईत 50 पेक्षा जास्त कबुतरखाने आहेत. त्यापैकी दादरचा कबुतरखाना, जो 1933 मध्ये उभारण्यात आला आणि एका स्थानिक ट्रस्टद्वारे चालवला जातो, हा सर्वात जुन्या आणि सक्रिय कबुतरखान्यांपैकी एक आहे.

नंतरच्या आंदोलनांनंतर प्रशासनाने नागरिकांकडून या विषयावर मत मागवले. त्याच वेळी, सार्वजनिक ठिकाणी कबुतरांना दाणे घालणाऱ्यांसाठी दंडाची तरतूद करण्यात आली. 29 सप्टेंबर 2025 रोजी शहरातील 25 प्रशासकीय विभागांनी कबुतर खाऊ घालण्यासाठी 13 दूरच्या ठिकाणांची यादी सादर केली.

हेही वाचा

बांधकाम प्रकल्पांवर प्रदूषण नियंत्रणासाठी BMC ची कठोर कारवाईची तयारी