मुंबईतील हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी BMC आणि IIT कानपूर एकत्र येत आहे. मुंबईसाठी एक स्वतंत्र एअर क्वालिटी इंडेक्स (AQI) मॉनिटरिंग प्लॅटफॉर्म सुरू करण्याची तयारी केली जात आहे.

या प्लॅटफॉर्मचं नाव ‘MANAS – Mumbai Air Network for Advanced Sciences’ असून, हे उपक्रम रियल-टाइम, डेटा-आधारित हवा गुणवत्ता विश्लेषण देण्याचे उद्दिष्ट ठेवतो. हा प्रकल्प 2026 च्या मध्यापर्यंत पूर्णपणे कार्यान्वित होण्याची अपेक्षा आहे.

मुंबईतील अनेक भागांमध्ये प्रदूषणाचे प्रमाण सातत्याने वाढत असल्याच्या पार्श्वभूमीवर हा महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे.

सध्या मुंबईत 28 Continuous Ambient Air Quality Monitoring Stations (CAAQMS) आहेत, जे Central Pollution Control Board (CPCB) च्या डॅशबोर्डला जोडलेले आहेत. हे स्टेशन त्यांच्या 2 किमी परिसरातील रिअल-टाइम AQI डेटा उपलब्ध करून देतात.

या नेटवर्कसोबत, BMC स्वतः विकसित करत असलेल्या MANAS प्रणालीमध्ये 75 AQI सेन्सर्स असतील, जे आणखी अत्यंत स्थानिक स्तरावरील हवा गुणवत्ता माहिती देतील. ही प्रणाली पुढील सहा महिन्यांत कार्यान्वित होईल आणि 2026 च्या उत्तरार्धात सर्वसामान्यांसाठी खुली होईल.

BMC प्रथम या सेन्सरमधून मिळालेल्या डेटाचे विश्लेषण करून ते विद्यमान CAAQMS डेटाशी तुलना करणार, जेणेकरून मॉडेलमधील फरक किंवा अडचणी ओळखता येतील.

डेटा प्रोसेसिंग प्रक्रिया एकसंध झाल्यानंतर, हा ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म सर्वांसाठी उपलब्ध केला जाईल.

सुरुवातीला, मुंबईच्या ‘एअरशेड’चा (एकाच प्रदूषण स्त्रोतांच्या प्रभावाखालील भौगोलिक क्षेत्र) ग्रिड बनवला जाईल. त्यानंतर प्रदूषण जास्त किंवा तपशीलवार निरीक्षणाची गरज असलेल्या भागांमध्ये 75 सेन्सर्स बसवले जातील.

एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले: "उद्दिष्ट म्हणजे अतिशय स्थानिक पातळीवर हवेची गुणवत्ता मोजणे आहे. पूर्णपणे BMC च्या मालकीचा स्वतंत्र प्लॅटफॉर्म तयार करणे हेही उद्दिष्ट आहे. प्रथमच, एक AI मॉडेल प्रदूषणाची स्रोतस्थाने, त्यांचे पॅटर्न ओळखेल आणि त्यावर उपाययोजना सुचवेल. हे सेन्सर्स स्वस्त, सहज बसवता येण्यासारखे आणि कमी मेंटेनन्सचे आहेत."

दरम्यान, मंगळवारी मुंबईचा AQI 125 नोंदवला गेला, जो ‘मध्यम’ श्रेणीत आहे.

धूळ-नियंत्रणासाठी BMC ची विशेष मोहीम

28 ते 30 नोव्हेंबरदरम्यान BMC ने मुंबईत धूळ कमी करण्यासाठी विशेष स्वच्छता मोहीम राबवली.

या मोहिमेत:

• 570 मेट्रिक टन कचरा

• 95 मेट्रिक टन डिस्पोजेबल साहित्य

• 18 टन बांधकामावरील अवशेष

यांची सफाई करण्यात आली.

घन कचरा व्यवस्थापन विभागाच्या कर्मचाऱ्यांनी एकूण 676 रस्त्यांची स्वच्छता केली, ज्याची लांबी मिळून 1,888 किलोमीटर एवढी झाली.

हेही वाचा

सायन रेल्वे पुलाचे काम वेगात

ठाण्यात खड्ड्यांमुळे झालेल्या 18 मृत्यूंवर हायकोर्टचे सरकारला नोटीस