मुंबई महापालिकेचा अर्थसंकल्प (BMC Budget 2024) आज सादर करण्यात आला. गेल्या वर्षी पहिल्यांदाच प्रशासकांकडून अर्थसंकल्प (Budget 24-25) सादर करण्यात आलेला.

मुंबई महापालिकेची (Mumbai Municipal Corporation) निवडणूक अजूनही झालेली नसल्यानं, यंदा सलग दुसर्‍या वर्षी प्रशासकांनीच अर्थसंकल्प सादर केला.

2024-25 या वर्षाच्या अर्थसंकल्पाचा एकूण आकार 59954.75 कोटी रुपये आहे. मुंबई महानगर पालिकेच्या 2024-25 च्या अर्थसंकल्पात 59 हजार 954 कोटी रुपयांची, तर शिक्षणासाठी यंदा 3167 कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे. 

यंदाच्या अर्थसंकल्पात आरोग्य, पायाभूत सुविधा, स्वच्छता आणि प्रदूषण नियंत्रण यावर मुख्य भर देण्यात आला आहे. मुंबई स्वच्छ, हिरवीगार आणि जगण्यासाठी आकांक्षी ठेवण्यासाठी नागरी सुविधांच्या बळकटीकरणासाठी 31774.59 कोटींची सर्वोच्च पायाभूत सुविधा तरतूद करण्यात आली आहे.

'मुख्यमंत्री सखोल स्वच्छता कार्यक्रम' डिसेंबर 2023 पासून हाती घेण्यात आला आहे. या मोहिमेला मार्गदर्शन करण्यासाठी BMC नं 61 गुणांची मानक कार्यप्रणाली (SOP's) विकसित केली आहे. 'मुख्यमंत्र्यांचे झिरो प्रिस्क्रिप्शन पॉलिसी' सर्व BMC रुग्णालयांमध्ये लागू होणार आहे. औषधांच्या वेळापत्रकात सर्व आवश्यक औषधं समाविष्ट करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. यासाठी 500 कोटी रुपयांची तरतूद प्रस्तावित करण्यात आली आहे. 

धर्मवीर आनंद दिघे दिव्यांग आर्थिक सहाय्य योजना 

BMC कार्यक्षेत्रात 18 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या दिव्यांगांसाठी आर्थिक सहाय्य. त्यासाठी 111.83 कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे. तर, 1600 बचत गटांना प्रति गट 1 लाख रुपये आर्थिक सहाय्य देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

नागरिकांच्या स्वच्छतेच्या तक्रारींचं निवारण करण्यासाठी BMC नं 7 जून 2023 रोजी 'मुख्यमंत्र्यांची स्वच्छ मुंबई' हेल्पलाइन सुरू केली आहे. हिंदुहृदयसम्राट बाळासाहेब ठाकरे अर्बन ग्रीनिंग प्रोजेक्ट या योजनेअंतर्गत अधिकाधिक वृक्ष लागवड करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. 

मुंबई महिला सुरक्षा अभियानाच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी 100 कोटी रुपयांची तरतूद 

• एकूण महसूल उत्पन्न अंदाजे 35749.03 कोटी रुपये
• एकूण महसुली खर्च अंदाजे रु. 28121.94 कोटी रुपये
• एकूण भांडवली खर्च अंदाजे रु.31774.59 कोटी रुपये
• भांडवली खर्च आणि महसूल खर्चाचे गुणोत्तर 53 : 47 आहे. 
• 58.22 कोटी रुपयांच्या अधिशेषासह अतिरिक्त अर्थसंकल्प
• एकूण आरोग्य बजेट 7191.13 कोटी रुपये, जे एकूण बजेटच्या 12 टक्के 
• सहाय्य अनुदान (जकात भरपाई) पासून उत्पन्न अंदाजे रु. 13331.63 कोटी
• मालमत्ता करातून उत्पन्न अंदाजे रु. 4950.00 कोटी.
• विकास नियोजनातून मिळणारे उत्पन्न अंदाजे 5800.00 रुपये कोटी
• डी.पी. अंमलबजावणी क्षेत्राचे बजेट 7011.41 रुपये कोटी
• प्राथमिक शिक्षणासाठी एकूण खर्च अंदाजे रु.3497.82 कोटी आहे.
• रस्त्यांच्या सुधारणेसाठी 3200.00 कोटी रुपयांची तरतूद
• SWM स्टाफ क्वार्टर्सचा पुनर्विकास 1055,00 कोटी रुपये
• BEST ला आर्थिक अनुदान मदत. 228.65 कोटी रुपये
• पुल विभागासाठी तरतूद (कोस्टल रोड लास्ट लेग, मेगा प्रोजेक्ट्स 6 पॅकेजेस आणि GMLR सह) 4830.00 कोटी
• उद्यान आणि प्राणीसंग्रहालय विभागासाठी तरतूद रु. 252.80 कोटी

विशेष प्रकल्पांसाठी तरतूद

• कोस्टल रोड प्रकल्प रु. 2900.00 कोटी.
• दहिसर - भाईंदर लिंक रोड (कोस्टल रोड शेवटचा टप्पा) रु. 220.00 कोटी.
• मुंबई कोस्टल रोड (उत्तर) वर्सोवा ते दहिसर 6 पॅकेज आहे 1130.00 कोटी रुपये
• गोरेगाव - मुलुंड लिंक रोड (GMLR) 1870.00 कोटी रुपये
• सीवरेज ट्रीटमेंट प्रोजेक्ट (STP) 4090.00 कोटी रुपये 

रस्ते आणि पुलांसाठी तरतूद

वेस्टर्न एक्सप्रेस हायवे (WEH) आणि ईस्टर्न एक्सप्रेस हायवे (EEH) वर ऍक्सेस कंट्रोल प्रोजेक्ट राबविण्याचा प्रस्ताव आहे. मुंबई कोस्टल रोड वर्सोवा इंटरचेंज ते दहिसर इंटरचेंज आणि GMLR बांधण्यासाठी सुमारे रु.35955.07 कोटी खर्चाचा प्रकल्प हाती घेण्यात आला आहे. हा प्रकल्प 6 पॅकेजेसमध्ये विभागलेला आहे जसे की A B C D E & F आणि सुमारे 48 महिन्यांत पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे. 

स्टॉर्म वॉटर ड्रेनसाठी तरतूद

• नियमित वादळी पाण्याचा निचरा करण्याची तरतूद : 1197.28 कोटी
• पंपिंग स्टेशनची तरतूद : 77.72 कोटी
• नदी तरतुदीचे पुनरुज्जीवन : 357 कोटी
• मिठी नदीची तरतूद : 298 कोटी
• एकूण स्ट्रॉम वॉटर ड्रेनची तरतूद : 1930 कोटी

आरोग्यासाठी तरतूद

• एक सर्वसमावेशक काळजी कार्यक्रम 'मुख्यमंत्री आरोग्य
• 'आपल्या दारी'चे आणखी बळकटीकरण करण्याचे नियोजन करण्यात आले आहे
• 'आरोग्यम कुटुंबम' योजना
• कर्करोग प्रतिबंध मॉडेल आणि हृदय कायाकल्प असेल

प्रायोगिक तत्त्वावर स्थापना

• राज्य आणि केंद्र सरकारच्या समन्वयाने कस्तुरबा हॉस्पिटलमध्ये एक मेट्रोपॉलिटन पाळत ठेवणे युनिट
• महापालिका रुग्णालयांचा विकास
• भगवती रुग्णालयाचा पुनर्विकास : 110.00 कोटी रुपये 
• सायन रुग्णालय परिसराचा पुनर्विकास (फेज-I) 85 कोटी रुपये 
• M.T चा विस्तार. अग्रवाल हॉस्पिटल : 64.54 कोटी रुपये 
• नायर हॉस्पिटल (एल शेप बिल्डिंग) : 36.70 कोटी रुपये 
• शताब्दी रुग्णालय, गोवंडीच्या नवीन इमारतीचे बांधकाम 92.84 कोटी रुपये

घनकचरा व्यवस्थापन

• "मुंबईच्या वायू प्रदूषण कमी करण्याच्या कृती अंतर्गत 7 चरणांचे धोरण योजना
• अंदाजे दररोज 700 किमी. सुमारे 200 टँकर आणि 1000 हून अधिक समर्पित कर्मचारी वापरून रस्ते आणि पदपथ पूर्णपणे धुतले जातात. या उपक्रमासाठी 80 कोटी रुपयांची तरतूद आहे.
• मुंबईतील वायू प्रदूषण रोखण्यासाठी 25 कोटी रुपये
• S. W.M मेगा प्रकल्प 230 कोटी रुपये

पाणी पुरवठा आणि सीवरेज विल्हेवाट क्षेत्राच्या तरतूदी

• मुंबई सीवरेज डिस्पोजल प्रकल्प 5044.33 कोटी रुपये
• पाणीपुरवठा प्रकल्प 2400 कोटी रुपये
• हायड्रोलिक अभियंता 1020 कोटी रुपये
• सीवरेज ऑपरेशन 557 कोटी रुपये
• मलनिस्सारण प्रकल्प 422.28 कोटी रुपये

इतर महत्वाच्या तरतूदी

• महात्मा ज्योतिबा फुले मार्केटचा पुनर्विकास 55 कोटी रुपये
• देवनार गावात मोकळ्या भूखंडाचा पुनर्विकास 600 सदनिका देवनार एम/ई प्रभागात 180 कोटी रुपये

हेही वाचा

नवी मुंबई मेट्रोने गाठला अडीच महिन्यात 10 लाख रायडरशिपचा टप्पा