आर्थिक केंद्र असल्याने मुंबईत अनेक नामांकित संस्थांची कार्यालये आहेत. त्यामुळे मुंबईत नोकरीच्या संधी अधिक आहेत. मुंबई महानगरातून पूर्व, पश्चिम आणि दक्षिण मुंबईत येणाऱ्यांची संख्या अधिक आहे. त्यामुळे मध्य रेल्वेच्या मुंबई विभागातून धावणाऱ्या लोकल गाड्यांवरील ताण वाढला आहे. गर्दीतून प्रवास करताना अनेक प्रवाशांना विविध समस्यांना सामोरे जावे लागते.

वेळोवेळी अपघातात प्रवाशांना जीवही गमवावा लागतो. त्यामुळे ‘झिरो डेथ’ मोहिमेअंतर्गत मध्य रेल्वे प्रशासनाने मुंबईतील स्थानिक स्वराज संस्था, शासकीय, निमशासकीय, महापालिका, खासगी कार्यालये अशा 675 संस्थांशी पत्रव्यवहार करून कर्मचाऱ्यांच्या कार्यालयीन वेळेत बदल करण्याची विनंती केली होती. यापैकी 10 संस्थांनी कार्यालयीन वेळेत बदल करण्याचे मान्य केले आहेत.

मध्य रेल्वेच्या मुंबई विभागातून दररोज 1,810 लोकल धावतात. यापैकी सकाळ आणि संध्याकाळच्या लोकल फ्लाइटमध्ये क्षमतेपेक्षा जास्त प्रवासी असतात. यावेळी अनेक प्रवासी दारात उभे राहून जीव धोक्यात घालतात.

तसेच लोकल अवेळी धावल्यास एका लोकलमध्ये दोन ते तीन लोकलचे प्रवासी गर्दी करतात. त्यामुळे लोकलमधून पडणे, लोकलमध्ये असताना बाहेरील खांबाला धडकणे अशा घटनांमुळे प्रवाशांचा मृत्यू होतो.

त्यासाठी मध्य रेल्वेने मुंबई विभागात सुमारे तीन हजार कर्मचाऱ्यांच्या दोन शिफ्ट केल्या आहेत. सकाळच्या पहिल्या शिफ्टची वेळ नेहमीप्रमाणे सकाळी 9.30 ते सायंकाळी 5.45 आणि दुसरी शिफ्ट सकाळी 11.30 ते सायंकाळी 7.45 अशी करण्यात आली आहे.

तसेच आतापर्यंत 675 संस्थांना पत्रव्यवहार करण्यात आला असून 13 संस्थांनी सकारात्मक प्रतिसाद दिला आहे. आगामी काळात यात आणखी वाढ होईल, असा विश्वास मध्य रेल्वेच्या मुंबई विभागाचे विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक रजनीशकुमार गोयल यांनी व्यक्त केला.

मुंबईत दररोज गर्दी वाढत असून ती कोणत्याही प्रशासनाच्या नियंत्रणात नाही. त्यामुळे सध्या वाहतूक व्यवस्थेवर ताण वाढला आहे. मध्य रेल्वे प्रशासनाला लोकल गाड्या वाढवणे, नवीन रेल्वे मार्ग, जादा रेल्वे मार्ग वाढवणे अशा अनेक अडचणी येत आहेत. त्यामुळे लोकलच्या बेशिस्त गर्दीवर नियंत्रण ठेवणे प्रशासनाला अवघड जात आहे.

यावर किफायतशीर उपाय म्हणून मुंबईतील कार्यालयीन वेळेत बदल करून लोकलमधील कोंडी फोडणे शक्य असल्याचे मध्य रेल्वे प्रशासनाचे मत आहे. त्यामुळे नोव्हेंबर 2023 मध्ये मुंबईतील रुग्णालये, नगरपालिका, पोलीस प्रशासन, लोकप्रतिनिधी, खासगी संस्था, बँका, वित्तीय संस्था आणि इतर कार्यालयांना त्यांच्या कर्मचाऱ्यांच्या कार्यालयीन वेळेत बदल करण्यासाठी विनंती पत्र पाठवण्यात आले होते.

पोस्टल मुख्यालय (GPO), बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE), भाभा अणु संशोधन केंद्र (BARC), ऑल इंडिया असोसिएशन ऑफ इंडस्ट्रीज, बजाज इलेक्ट्रिकल्स, IRB इन्फ्रास्ट्रक्चर डेव्हलपमेंट, जनरल इन्शुरन्स, गोदरेज आणि बॉयस, गॅमन इंडिया लि., ग्लॅक्सोस्मिथक्लाइन फार्मास्युटिकल, मुंबई रेल्वे डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन (MRVC), जमनालाल बजाज इन्स्टिट्यूट, रोश प्रॉडक्ट्स यांनी त्यांच्या कार्यालयीन वेळेत बदल करण्यास सुरुवात केली आहे.

लोकलमध्ये गर्दीमुळे अनेक प्रवाशांचा मृत्यू झाला होता. त्यामुळे लोकल प्रवाशांचा दैनंदिन प्रवास कमी करण्यासाठी ‘शून्य मृत्यू’ अभियान राबविण्यात येत आहे. त्यासाठी कार्यालयीन वेळेत बदल करण्याच्या योजनेला सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला आहे.

सध्या एमआरव्हीसीची नियमित वेळ सकाळी 9.30 ते संध्याकाळी 6 अशी आहे. मात्र, कर्मचाऱ्यांना सकाळी 9.30 ते 10.30 या वेळेत येण्याची परवानगी आहे. कर्मचाऱ्यांना तासभराची सवलत देत त्यानुसार रजेची वेळ निश्चित करण्यात आली आहे.

गोदरेज आणि बॉयस कार्यालयाचे कामकाजाचे तास साधारणपणे सकाळी 8.45 ते सायंकाळी 5.15 पर्यंत असतात. परंतु कर्मचारी सकाळी 10.20 ते दुपारी 3.10 या वेळेत कामाच्या वेळा लवचिक करून कधीही कार्यालयात येऊ शकतात. सकाळी 6.45 ते 3.15, दुपारी 3.15 ते 11.45, दुपारी 11.45 ते सकाळी 6.45 अशा तीन शिफ्टचे नियोजन करण्यात आले आहे.

सध्या, कर्मचार्‍यांचे 50 टक्के कार्यालयीन तास ऑफ-पीक लोकल वेळेत आहेत. त्यामुळे आणखी 23 टक्के कर्मचाऱ्यांचा वेळ यामध्ये समाविष्ट करण्याचे नियोजन आहे. लोकलमधील गर्दीचा भार कमी करण्यासाठी आणि प्रवाशांची सुरक्षा वाढवण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत, असे गोदरेज बॉयसने एका निवेदनात म्हटले आहे.

लोकलमधील प्रवाशांच्या गर्दीपासून कर्मचाऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी त्यांच्या कार्यालयीन वेळेत 2 तासांची लवचिकता दिली जाते. तसेच, आठवड्यातून एकदा घरून काम करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे. परिणामी, बहुतेक कर्मचारी आठवड्यातून केवळ चार वेळा कार्यालयात येतात, असे जीएसके फार्मास्युटिकल्स लिमिटेड (गॅक्सो) चे उपाध्यक्ष अजय नाडकर्णी यांनी सांगितले.

हेही वाचा

शाळेच्या वेळा बदलण्याची शक्यता, वाचा सविस्तर

घाटकोपर स्थानकामधील गर्दी लवकरच कमी होणार