वॉटरप्लस मानांकन संपादन करणारे नवी मुंबई राज्यातील एकमेव शहर

स्वच्छ भारत मिशन अंतर्गत स्वच्छ सर्वेक्षण 2021 मध्ये ओडीएफ कॅटेगरीमध्ये ओडीएफ डबल प्लसच्या पुढील सर्वोच्च वॉटरप्लस मानांकन नवी मुंबई महापालिकेस जाहीर झालं आहे. वॉटरप्लस मानांकन संपादन करणारे नवी मुंबई हे महाराष्ट्रातील एकमेव शहर आहे.

'स्वच्छ सर्वेक्षण 2020' मध्ये देशातील तृतीय व महाराष्ट्र राज्यातील प्रथम क्रमांकाच्या स्वच्छ शहराचे मानांकन नवी मुंबई महापालिकेस प्राप्त झाले आहे. 'स्वच्छ सर्वेक्षण 2021' ला सामोरे जाताना "निश्चय केला -  नंबर पहिला" हे ध्येय निश्चित करून नवी मुंबईकर नागरिकांच्या सहयोगाने महापालिका सर्वेक्षणाला सामोरी गेली आहे. यामध्ये हागणदारीमुक्त शहरांच्या (ओडीएफ सिटी) श्रेणीमध्ये सर्वोच्च असणारे वॉटरप्लस हे मानांकन नवी मुंबई महापालिकेस केंद्र सरकारमार्फत जाहीर झाले आहे. सर्वोच्च 'वॉटरप्लस मानांकन' मिळविणारे नवी मुंबई हे महाराष्ट्र राज्यातील एकमेव व देशातील 4 शहरांमधील एक शहर आहे.

'स्वच्छ सर्वेक्षण 2021' चे सर्वेक्षण करताना ओडीएफ कॅटॅगरीमध्ये स्वच्छता विषयक विविध बाबींची केंद्रीय पथकामार्फत बारकाईने पाहणी करण्यात आली होती. स्थानिक प्रशासनास कोणतीही पूर्वसूचना न देता सर्वेक्षणाची कार्यपध्दती अवलंबली जात असल्याने परीक्षण पथकाने शहरातील विविध भागांची तपासणी केली.

यामध्ये दैनंदिन निर्माण होणा-या सांडपाण्यावर करण्यात येणा-या प्रक्रियेच्या तपासणीमध्ये नवी मुंबई महानगरपालिका शहरात दररोज निर्माण होणा-या 100 टक्के म्हणजेच 380 द.ल.लि. सांडपाण्यावर अत्याधुनिक सीटेक तंत्रज्ञानावर आधारीत 7 मलप्रक्रिया केंद्राव्दारे प्रक्रिया करीत असून या मलप्रक्रिया केंद्रांची क्षमता सध्याच्या सांडपाण्याच्या तुलनेत 40 टक्के अधिक आहे. त्याचप्रमाणे महानगरपालिका क्षेत्रात मलनि:स्सारण वाहिन्यांचे जाळेही 95 टक्के इतके इतर शहरांच्या तुलनेत कितीतरी अधिक आहे. मलप्रक्रिया केंद्रातील प्रक्रियाकृत पाण्याचा बीओडी 5 पेक्षा कमी असून हे प्रक्रियाकृत चांगल्या दर्जाचे पाणी उद्यानांमधील हिरवळ व झाडे फुलविण्यासाठी तसेच रस्ते, दुभाजक व पदपथ स्वच्छ कऱण्यासाठी त्याचप्रमाणे एनआरआय सारख्या संकुलांना पिण्याव्यतिरीक्त पाण्याच्या वापरासाठी दिले जात आहे.

महानगरपालिका क्षेत्रातील नैसर्गिक नाले स्वच्छ रहावे याकरिता वार्षिक नालेसफाई करण्याप्रमाणेच नाल्यामध्ये नागरिकांकडून कचरा टाकला जाऊ नये याकरिता नाल्यांवरील पुलांच्या काठांवर उंच जाळ्या लावण्यात आल्या आहेत. नाल्यांमध्येही स्क्रीन लावून कचरा अडवला जात आहे व त्याची नियमित सफाई केली जात आहे.

शहरामध्ये काही ठिकाणी असलेल्या सेप्टीक टॅंकची सफाई अत्याधुनिक वाहनांव्दारे केली जात असून त्यातील स्लज सफाईनंतर लगेचच मलप्रक्रिया केंद्रात पुढील प्रक्रीयेसाठी घेऊन जाण्याची नियमित प्रणाली कार्यान्वित करण्यात आलेली आहे. हे काम करणा-या स्वच्छता मित्रांना सर्व सुरक्षा साहित्य देण्यात आलेले आहे.

नवी मुंबई महानगरपालिकेस ओडीएफ डबल प्लस हे मानांकन यापूर्वीच प्राप्त झाले असून शहर हागणदारीमुक्त रहावे याकरिता महानगरपालिका अत्यंत दक्ष आहे. गुड मॉर्निंग पथकांव्दारे याकडे बारकाईने लक्ष दिले जात असून शहरात 394 कम्युनिटी शौचालये, 220 सार्वजनिक शौचालये, 20 ई टॉयलेट्स तसेच महिलांकरिता 6 विशेष She- टॉयलेट्स उभारण्यात आलेली आहेत. याशिवाय झोपडपट्टी भागातील बैठ्या घरांमध्ये 5094 घरगुती शौचालयांचीही अनुदान देऊन निर्मिती करण्यात आलेली आहे.